आटपाडी

१६व्या शतकात आटपाडी गाव हे आदिलशाहीचा भाग होते व नंतर पेशवाईच्या काळात आटपाडी औंध संस्थानामधे महाल गाव होते. औंध संस्थानाच्या भारतातील विलीनीकरणानंतर आटपाडी खानापूर तालुक्यातील एक गाव व नंतर सांगली जिल्ह्यातील एक तालुक्याचे गाव झाले आहे.

आटपाडी गाव उत्तर अक्षांश =१७.२५/पूर्व रेखांश= ७४.५७ वर वसलेले आहे. आटपाडीच्या पश्चिमेला पाझर तलाव आहे. येथून आटपाडीच्या पिण्याच्या व काही प्रमाणात शेतीच्या पाण्याची व्यवस्था होते. आटपाडी गाव व नवीन आटपाडीची वसाहत ही शुक्र नावाच्या ओढ्याने दक्षिणोत्तर विभागली गेली आहे. येथे काळी कासदार जमीन

आटपाडीची शासन व्यवस्था ग्रामपंचायत व पंचायत समितीमार्फत चालते. आटपाडीमध्ये दिवाणी व फौजदारी न्यायालय आणि पोलिस ठाणे आहे.

आटपाडीमधे कला, विज्ञान, वाणिज्य, अभियांत्रिकी, अध्यापन इत्यादी शाखांची महाविद्यालये आहेत. शिक्षण व्यवस्था ही प्राथमिक, माध्यमिक, उच्च माध्यमिक, महाविद्यालय इत्यादी पातळीपर्यन्त उपलब्ध आहे.

माणगंगा सहकारी साखर कारखाना, बाबासाहेब देशमुख सहकारी सूतगिरणी, डाळिंब प्रक्रिया व पॅकेजिंग प्रकल्प हे येथील प्रमुख उद्योग आहेत.दुध व्यवसाय

आटपाडीचे नाव कलेच्या क्षेत्रात वाखाणण्यासारखे आहे ते आटपाडी मध्ये जन्मलेल्या या ४ साहित्य संमेलनांच्या अध्यक्षांमुळे १) ग. दि. माडगुळकर, २)व्यंकटेश माडगुळकर, ३) शंकरराव खरात, ४) ना. सं. इनामदार.

याच बरोबर धनगरी नृत्य आटपाडीच्या संस्कृतीचा मुख्य घटक आहे. कोल्हापुरी फेटा हा मूळचा माणदेशातील लहरी पटका/फ़ेटा आहे.

आटपाडीचे ग्रामदैवत उत्तरेश्वर आहे व आटपाडीची जत्रा उत्तरेश्वराच्या नावाने होते. जत्रा तीन दिवस चालते व याप्रसंगी गावातून उत्तरेश्वराचा रथ ओढण्याची प्रथा आहे. आटपाडीतील आणखी एक जुने मंदिर म्हणजे नाथबाबाचे व कल्लेश्वराचे मंदिर. आटपाडीत एक परमेश्वराचे पण मंदिर आहे. त्या देवळातल्या देवाला परमेश्वर म्हणतात. हे मंदिर शुक्र ओढ्यात आहे. आटपाडीजवळ एक करगणी गाव आहे. तिथे एक प्राचीन शंकराचे देऊळ आहे. हल्ली लोक त्याला रामाचे देवळ म्हणतात. ह्या देवळाची स्थापना राम व लक्ष्मण यांनी केली असे म्हणतात. लक्ष्मणाला शंकराने एक खड्ग व आत्मलिंग दिले ते याच ठिकाणी. लक्ष्मणाने आत्मलिंगाची स्थापना केली. दुसरे आत्मलिंग मंदिर गोकर्ण महाबळेश्वर (कर्नाटक) इथे आहे. करगणीचे जुने नाव खडगणी होते, नंतर ते करगणी झाले. इथे मिळालेला खड्ग लक्ष्मणाने इंद्रजिताला मारण्यासाठी वापरला होता. करगणीजवळ एक शुकाचारी (अपभ्रंश शुक्राचारी, शुक्राचार्य ) नावाचा डोंगर आहे. इथे शुकमुनी यांनी समाधी घेतली. ( शुकमुनींचे वडील महाभारतकार व्यास हे होत). शुकमुनींच्या समाधीचा उल्लेख पुराणातदेखील आहे. ब्रम्हचारी शुक, हे दर्शनाला आलेल्या स्त्रियाना पाहून घोड्यावर बसून गुहेमधील दगडात लुप्त झाले अशी कथा आहे.

आटपाडी तालुक्यातिल सर्वांत प्रसिद्ध मंदिर म्हणजे खरसुंडीचे सिद्धनाथ मंदिर. खरसुंडीचे आनखी एक वैशिष्ट्य, इथली जनावरांची यात्रा. जानावरांचा हा देशातील सर्वांत मोठा बाजार आहे.आटपाडी मध्ये साई मंदिर हे भिंगेवाडी रोडला व पोस्ट ऑफिस जवळ विठ्ठल मंदिर ही आहे.

आटपाडी हे गाव रस्त्याने सांगली, सोलापूर, कराड या नगराबरोबर तसेच इतर प्रमुख गावांशी जोडलेले आहे. आटपाडीपासून मुंबई, पुणे, हैदराबाद या महानगरापर्यंत थेट बस सेवा उपलब्ध आहे. मुख्यता प्रवास महाराष्ट्र राज्य परिवहन मंडळाच्या बसने व खाजगी आराम बसने उपलब्ध आहे.

आटपाडी तालुक्याला फार मोठा वैचारिक वारसा लाभला आहे. आखिल भारतीय मराठी साहित्य संमेलनाचे चार संमेलनाध्यक्ष आटपाडी तालुक्याने दिले आहेत.

1. गजानन दिगंबर माडगूळकर हे १९७३ मध्ये यवतमाळ येथे झालेल्या अ.भा.मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते.
2. व्यंकटेश दिगंबर माडगूळकर हे १९८३ मध्ये अंबेजोगाई येथे झालेल्या अ.भा.मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते.
3. शंकरराव खरात हे १९८४ मध्ये जळगाव येथे झालेल्या अ.भा.मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते.
4. नागनाथ संतराम इनामदार हे १९९७ मध्ये अहमदनगर येथे झालेल्या अ.भा.मराठी साहित्य संमेलनाचे अध्यक्ष होते.

सध्या उत्तर प्रदेश च्या राज्यपालपदी असणारे राम नाईक यांचे शिक्षण आटपाडीच्या भवानी विद्यालयात झाले आहे.