Shehu Musa Yar'Adua
Shehu Musa Yar'Adua (Maris 5, 1943 - 8 ga Disamba 1997) wani manjo janar ne na sojan Najeriya mai ritaya wanda ya yi aiki a matsayin Shugaban sojin najeriya a matakin koli, a karkashin mulkin Janar Olusegun Obasanjo na 1976 - 1979.
![]() | |||
---|---|---|---|
13 ga Faburairu, 1976 - 30 Satumba 1979 ← Olusegun Obasanjo - Alex Ifeanyichukwu Ekwueme ![]() | |||
Rayuwa | |||
Haihuwa | Katsina, 5 ga Maris, 1943 | ||
ƙasa | Nijeriya | ||
Mutuwa | 8 Disamba 1997 | ||
Karatu | |||
Makaranta |
Royal Military Academy Sandhurst ![]() | ||
Sana'a | |||
Sana'a |
ɗan siyasa da businessperson ![]() | ||
Digiri |
general officer ![]() |
Farkon rayuwa da ilimi
An haifi ‘Yar’adua ne a cikin Katsina a cikin jerin gidan iyalan Fulani. Mahaifinsa, Musa Yar'Adua, malami ne wanda daga baya ya zama Ministan Harkokin Legas daga 1957 zuwa 1966 a lokacin Jamhuriya ta farko ta Najeriya. Mahaifinsa ya rike taken gargajiya na Mutawallin Katsina (mai adana baitulmali). Kakan Yar’Adua, Mallam Umaru, shi ma Mutawallin ne, kuma kanin sa, Umaru Yar’Adua, ya zama Shugaban tarayyar Nijeriya a shekarar 2007.
Yar'Adua ya halarci makarantar sakandaren Katsina na sakiya a matakin karatu, sannan makarantar sakandaren Katsina (yanzu kwalejin gwamnatin Katsina) don karatun sakandare; a makarantar sakandire, yana aji tare da shugaban Najeriya Muhammadu Buhari na yanzu . A kokarin mahaifinsa da abokin mahaifinsa, ministan tsaro Muhammadu Ribadu, Yar'Adua ya ci jarrabawar shiga Kwalejin horar da Sojojin Najeriya . [1] Ya ci jarabawa ne aka sa shi cikin sojoji a shekarar 1962 ya zama wani bangare na 5 na makarantar horar da sojojin Najeriya. An kara zaani Yar'Adua har wayau don ƙarin horo a Royal Military Academy Sandhurst a Sandhurst, Ingila .
Aikin soja
A shekarar 1964, bayan da ya dawo daga Sandhurst, aka tura Yar'Adua ga rundunar sojojin Najeriya na farko a Enugu karkashin umarnin Col Adekunle Fajuyi a matsayin mukaddashin shugaba na biyu. Daga 1964 har zuwa karshen yakin basasa na Najeriya, ya rike mukamai daban-daban ciki har da kwamandan platoon a shekarar 1964, sannan daga shekarar 1965 zuwa 1966 na farko a Bataliya ta farko a Enugu. Ya kasance kwamandan bataliya a 1967, kuma a cikin 1968 ya zama Kwamandan Soja. A lokacin yakin basasa, ya ba da umarni ga rundunar sojojin bataliya ta 6 karkashin jagorancin Murtala Mohammed, kwamandan rukunin na biyu.
A watan Oktoba ne na shekarar 1967, an baiwa Yar'Adua alhakin kama Onitsha [2] bayan wasu rashinkokarin da rundunan sojojin Najeriya suka yi har sau biyu
Yar'Adua ya zama Laftana kanal a 1972. A shekarar 1975, ya kasance mai taka rawan gani a cikin juyin mulkin da akayi wa Yakubu Gowon a matsayin Shugaban Kasar Najeriya. [3] Bayan nasarar juyin mulkin, ya yi aiki a matsayin Ministan Sufuri a gwamnatin Janar Murtala Mohammad. Kamar yadda Ministan sufuri babban aikinsa shi ne lalata tashar jiragen ruwa ta Legas . Kafin juyin mulkin, jami’an gwamnatin da suka gabata sun ba da umarnin tan miliyan 16 na sumunti don gina shingen sojoji a cikin kasar. Koyaya, wuraren kula da tashar ba su da kyau. Tasirin hada-hadar kudade ya kara zama abin birgewa saboda gwamnatin Najeriya ta zartar da biyan kudin alakar da masu jigilar kaya ke fitarwa. Gwamnatin Mohammed ta yanke shawarar tura wasu daga cikin jigilar kayayyaki zuwa tashar jiragen ruwa na makwabta tare da gabatar da kamfanonin sarrafa siminti don sharewa da sayar da siminti da gina sabon tashar jirgin ruwa ta Can Can . [4]
Shugaban Ma’aikata, Shugaban Ma’aikata
A shekarar 1976, Yar'Adua ya zama babban Shugaban Ma’aikata, Babban Shugabanci bayan kisan Murtala Mohammed a wani juyin mulkin da ya kauda Murtala. An sanya ofishin sa ya zama a matsayin mai kula da ayyukan Operation Feed the Nation, manufar noma mai dogaro da kai na sabuwar gwamnatin Obasanjo . Operation Feed the Nation, wanda aka fi sani da OFN, wani yunƙuri ne na haɓaka samar da kayan gona a cikin gida, musammam amfanin gona kamar shinkafa da alkama, don haɓaka wadatar albarkatun abinci da rage ƙarancin abinci. Hanyoyin da aka yi amfani da su don inganta manufar sun hada da rarraba takaddun takin zamani da iri ga manoma, rance ga ƙananan manoma domin ba su damar siyan kayan aiki, da kuma shirin kula da ilimi wanda Corpers ke koyarwa don koyar da manoma makiyaya yadda ake amfani da kayan aikin gona na zamani. kayan aiki. Koyaya, ya zuwa shekara ta 1979 manufofin basu cimma burin sa na dogaro da kai ba. [5]
Yar'Adua ya kuma jagoranci kokarin kwamitin kolin soja na soja kan sake fasalin kananan hukumomi wanda ya kai ga gudanar da zabukan kananan hukumomi a shekarar 1976. Sauye-sauyen da aka samu daga karamar hukuma sun cire sarakunan gargajiya daga wasu batutuwan gudanar da mulki da iyakance ikonsu game da hakkin mallaka. Gyare-gyaren sun kuma ba da izini ga karamar hukumar a matsayin rukuni na uku na ikon gwamnati.
Aikin siyasa
Shugaba Babangida ya fara shirin mika mulki na siyasa ne a 1987 tare da kafa Ofishin Siyasa, kuma daga baya aka gabatar da Majalisar Zartarwa don yin niyya kan wani daftarin kundin tsarin mulki. Kodayake Yar'Adua ba memba bane a majalisan, amman kuma doka ta bama wasu tsoffin 'yan siyasar dama da suyi ayyukan siyasa, abokan aikin sa wadanda suka wakilci jindadin siyasarsa a wurin taron kuma ya kasance mai himma wajen kafa kungiyoyin siyasa a lokacin canji, [6] Yar'Adua da tawagarsa sun kafa kungiyar Jama'a ta Najeriya. [7] Membobin sun hada da Babagana Kingibe, Atiku Abubakar, Bola Tinubu, Magaji Abdullahi, Ango Abdullahi, Ahmadu Rufa'i, Yahaya Kwande, Abdullahi Aliyu Sumaila, Wada Abubakar, Babalola Borishade, Sabo Bakin Zuwo, Sunday Afolabi, Rabiu Musa Kwankwaso, MSBuhari Chief Gbazueagu N .Gbazueagu, Tony Anenih, Disu Oladipo, Haliru Kafur, Abubakar Koko, Sergeant Awuse, Titi Ajanaku, da Farouk Abdulazeez. Daga baya kungiyar ta hada kai da wasu kungiyoyi don kafa kungiyar Social Democratic Party of Nigeria . Front kungiyar mutane da PSP, sun zama ƙungiyoyi biyu masu ƙarfi a cikin SDP. Koyaya, ƙungiyar 'Yar'aduwa tana da tsari sosai kuma yana iya cin nasarar yawancin zaɓaɓɓun mukamai a cikin SDP. [8] Lokacin gudanar da zaben gwamnoni da majalisar wakilai, SDP tana da karancin lamba akan NRC .
A watan Janairun 1992, Yar'Adua an daure shi a kurkuku, aka daure shi saboda ya karya dokar hana wasu mutane shiga siyasa mai karfi. Ko ta yaya, an soke dokar sannan daga baya Yar'Adua ya sanar da takarar sa ta shugaban kasa. Tsarin siyasarsa na yakin neman zabe ya mamaye kasar; Yana da daraktocin kamfen na kasa, kuma kowace jiha tana da mai gudanar da kamfen dinta da kuma masu aikin ynki neman zabe. Wakilan rukunin kamfen dinsa sun hada da tsohon shugaban jam’iyyar PDP Anthony Anenih, tsohon mataimakin shugaban kasa Atiku Abubakar, tsohon minista Dapo Sarumi, Bola Tinubu, Abdullahi Aliyu Sumaila da kuma Sunday Afolabi . Yar'Adua ne ke jagorantar SDP kafin a soke sakamakon. Daga baya aka gudanar da sabon zaben a ranar 12 ga Yuni, 1993 wanda MKO Abiola ya lashe. Bayan da aka soke zaben 12 ga watan Yuni, kungiyar 'Yar'aduwa ta yi shawarwari game da batun kafa gwamnatin rikon kwarya. A watan Nuwamban shekarar 1993, aka hambarar da gwamnatin rikon-kwaryar Ernest Shonekan sannan Sani Abacha ya zama sabon Shugaban Sojan Sama.
A 1994, Yar'Adua ya samu kujerar wakilci a Katsina zuwa sabon taron Kundin Tsarin Mulki na kasa. Ya kasance wakili ne na waje kuma a farkon 1994 ya shirya taron siyasa a ofishin kungiyar 'Yan Jaridu ta Najeriya da ke Legas wanda ya jawo hankalin shugabannin mulkin soja wadanda suka tsare shi tsawon kwanaki hudu.
An kama ‘Yar’Adua, Obasanjo, Lawan Gwadabe da sauransu a cikin Maris 1995 bisa zargin su da shirya makarkashiyar juyin mulki don kifar da gwamnatin Abacha . Kotun soja ta yanke masa hukuncin kisa a 1995, bayan da ya yi kira ga gwamnatin mulkin sojan Najeriya ta Gen. Sani Abacha da majalissar zartarwar sa ta musamman don maido da mulkin farar hula . An yanke masa hukuncin rayuwa a gidan kurkuku, amma ya mutu a ranar talata ranar 8 ga Disamba 1997.
Rayuwasa da kasuwancisa
Shehu Yar'adua ya auri Hajia Binta a shekarar 1965, kuma suna da yara biyar, cikinsu har da Murtala Yar'Adua, tsohon Ministan Tsaro na Najeriya.
Bayan ya yi ritaya daga aikin soja, ya kafa wani kamfani mai riƙe da suna Hamada Holdings. Ya kasance wani mai saka jarine a Nijeriya reshen bankin Habib Bank . Ya kuma fara buga gidan da ake kira da Nation House Press, sannan ya buga wata gidan jarida yau da kullun wacce akea kira da suna Reporter .
Manazarta
- Farris, J. W, & Bomoi, M. (2004). Shehu Musa Yar'Adua: a life of service. Abuja, Nigeria: Shehu Musa Yar'Adua Foundation. p27
- http://newswirengr.com/2014/06/01/cheta-nwanze-chronology-of-the-nigerian-civil-war-biafra/#
- Siollun, p. 176-180.
- Farris, p. 102-103.
- E.O. Arua. "Achieving food sufficiency in Nigeria through the operation 'feed the nation' programme". Agricultural Administration Volume 9, Issue 2, February 1982, Pages 91–101
- Larry Diamond, 1997, p. 173
- Larry Diamond, 1997, p. 173
- Marcus G. Ajibade. Shehu Musa Yar'adua: The Recurring Decimal in Contemporary Politics, p8. 1999
Karin karatu
- Shehu Musa Yar'Adua: Rayuwa ta Sabis (Lynne Rienner Pub., 2004). ISBN 978-8069-36-3
- Najeriya a Biyar ta Biyar: Taimakawa don samar da zaman lafiya, Dimokiradiyya & Ci gaban Kasa (Attahiru M. Jega & Jacqueline W. Farris, 2010). ISBN 978-978-907-7823
- Babu Arewa ko Kudu, Gabas ko Yamma: Oneaya daga cikin (an Najeriya (Jacqueline W. Farris wanda Mustapha Bulama ya baiyana, 2011). ISBN 978-978-50349-7-4