कालिदास
कालिदास ("कालीको दास" संस्कृत: कालिदास) संस्कृत भाषाका सबैभन्दा महान् कवि र नाटककार थिए । कालिदासको शाब्दिक अर्थ "कालीको सेवक" भन्ने बुझिन्छ । कालिदास शिवका पनि भक्त थिए। उनले पौराणिक कथाहरू र दर्शनलाई आधार मानेर रचनाहरू गरेका छन् । कलिदास आफ्नो अलंकार युक्त सुन्दर, सरल र मधुर भाषाका लागि विशेष रूपले जानिन्छन् । उनको ऋतु वर्णन अद्वितीय मानिन्छ । उनका उपमाहरू अनुपम छन् । संगीत तिनको साहित्यको प्रमुख अङ्ग छ र रसको सृजन गर्नमा तिनको कुनै उपमा छैन। उनले आफ्नो शृंगार रस प्रधान साहित्यमा पनि साहित्यिक सौन्दर्यका साथ साथ आदर्शवादी परम्परा र नैतिक मूल्यहरूको समुचित ध्यान राखेका छन् । तिनको नाम अमर छ र तिनको स्थान वाल्मीकि र व्यासको परम्परामा हो । उनि द्वारा लेखिएको कविता तथा नाटकहरू कहिले लेखिएको यकिन नभएता पनि पाँचौ शताब्दीमा लेखिएको अनुमान गर्न सकिन्छ ।[1]

कालिदास | |
---|---|
![]() कालिदास | |
जन्म | चौथौ शताब्दी |
मृत्यु |
पाँचौ शताब्दी गुप्त साम्राज्य, अनुमानित उज्जैन अथवा श्रीलङ्कामा |
पेशा | कवि र नाटककार |
राष्ट्रियता | भारतीय |
विधा | संस्कृत नाटक, शास्त्रीय साहित्य |
विषयहरू | महाकाव्य, हिन्दू पुराण |
उल्लेखनीय कार्यहरू | अभिज्ञान शाकुन्तलम्, रघुवंशम्, मेघदूतम्, विक्रमोर्वशीयम्, कुमारसंभवम् |
दम्पति | पौराणिक कथा अनुसार उनको विवाह एक राजकुमारी सँग भएको थियो जसको नाम विद्योतमा रहेको थियो । |
प्रभावहरू
|
प्रारम्भिक जीवनी
पूर्वीय संस्कृत महाकाव्यकाे विकास क्रममा महाकवि कालिदास दाेस्राे चरणका कलात्मक महाकाव्य परम्पराका विशिष्ट प्रतिभा हुन् । प्रचीन महाकाव्यकारहरूमध्ये यिनकाे अति उच्च स्थान रहेकाे देखिन्छ । यिनकाे समय र जीवनीका बारेमा विभिन्न विद्वान्का विभिन्न मतहरू पाइन्छन् । ती मतमध्ये अधिकांश विद्वान्हरूले इसाकाे चाैथाे शतब्दीकाे उत्तरार्धमा कालिदासकाे जन्म भएकाे बताएका छन् र यही मत नै उपयुक्त मानिएकाे छ । ए. बी. किथ, पं.महावीरप्रसाद द्विवेदी र डा.रमाशङ्कर त्रिपाठी अादि विद्वान्हरूले चाैथाे शताब्दी नै कालिदासकाे समय रहेकाे प्रमाणित गरेका छन् । [2] । इसाकाे ४७२ तिरकाे शिला लेखमा कालिदासकाे नाम अङ्कित भएकाे हुनाले याे मत प्रामाणिक देखिन्छ ।
सन्दर्भ सामग्रीहरू
- Encyclopædia Britannica. "Kalidasa (Indian author)".
- शर्मा, गाेपीकृष्ण (दाे.सं.२०५६), संस्कृत साहित्यकाे रूपरेखा, काठमाडौं : अभिनव प्रकाशन
यो पनि हेर्नुहोस्
![]() |
विकिमिडिया कमन्समा कालिदास सम्बन्धी अन्य सामग्रीहरू रहेका छन् । |